Bursa'da işgal yılları üzerine bir makale

                Her karış vatan toprağımızın olduğu gibi, Bursa işgal yıllarını çok acı tecrübe etmişti. Bursa'da yaşanan acı ne Bursalıların ne de Türklerin acısıydı. Beraber yaşayan iki toplumun, aralarından olmayanlarının açtığı ateş altında verdikleri hayat mücadelesinin bakiyesiydi. Dinmeyecek, bitmeyecek ve anlatılamayacak bir yaraydı işgal. Tarih kitaplarını, hikayeleri, günlükleri, romanları dolduran sayısız bahtsız anılarla dolu bir süreçti bu. Hala konuşuyoruz, hala yaşıyoruz ve yaşayacağız. Anlatacağız da... "Bu şehirdeki mezalim tarih incelemelerinin dışında konuyla özel olarak ilgilenenlerin ulaşabilecekleri gazete sütunlarındaki yazılarda ve sınırlı sayıdaki edebî eserde karşımıza çıkmaktadır". Edebiyatımıza yansıyan işgal günlerini ve mezalimi okumak isterseniz Alev SINAR'ın "

BİR ŞEHRİN EDEBİYATA YANSIYAN ACI HİKÂYESİ:  MİLLİ MÜCADELEDE BURSA " adlı makalesinden başlamanızı öneririm. bu makale size güzel bir kaynakça olacak ve bundan sonraki okuma programınıza yeni eserler ekleyecektir. makalede geçen her edebi eseri tek tek okumayı arzu edeceğinizi umarak, iyi okumalar dilerim...

Öz'den:

"Bursa’nın işgal süreci sadece tarih incelemelerine yansımamış, o ateşten

günleri yaşayanların kalemleri vasıtasıyla edebiyata da aksetmiştir. Şehrin işgal

öncesi durumu, işgali ve kurtuluşu doğrudan doğruya belge niteliği taşıyan

komisyon raporlarından ve meclis zabıtlarından takip edilebileceği gibi gazete

yazılarında, hatıralarda, hikâye, roman ve şiirlerde de yansımasını bulmuştur. Bu

yazıda, Osmanlı’ya başkentlik yapmış ve Türk-İslâm kültürünü somut bir şekilde

yansıtan bir şehrin Millî Mücadele içindeki acı hikâyesi edebiyatçıların

gözlemlerinden yola çıkarak aktarılmaya çalışılacaktır" Alev Sınar.

İçinden:

                “Bursa’da bir tütün tüccarı Petro Avramidis vardı. Bu,

beraberinde üç kişiyle birlikte Beşevler’de konaklayan Albay Cirolis’e gitti,

şehrin teslim olduğunu bildirdi. Albay da Bursa’yı işgal ettirdi. Petro

Avramidis’le bir Yunan Binbaşısı Belediye önüne geldiler. Buradakiler,

balkondan beyaz bayrak sallandırmışlardı. Biz seyrediyorduk, ağlamaya

başladık…”(Akkılıç, 1997: 298)

                “Bursa’da kelleleri ağaçlara asarmış bunlar. Kestane ağaçlarına.

Sıra sıra kelleler. (...) Ecnebi gazeteciler köylere girip çıkarak rapor

tutarlarmış. Yunanlıların kaç kişiyi katlettiklerine dair... Yunanlılar

bizimkilere türlü türlü işkenceler ederlermiş. Gözlerini oymaktan tut,

şurasını burasını kesmeğe kadar” (Çokum, 1993:363).

                “Bursa bizim ikinci Kabe’mizdi. Cedlerimiz, padişahlarımız,

sanatlarımızla taşlarına, topraklarına kadar Türk olan Bursa şimdi

hainlerin elinde çarmıha gerilen, bin yarasında bin sızı, sabırlı bir

Mesih’den başka bir şey değil.

Bursa ne silahlı bir şehirdi, ne de askerdi. Bursa Keşiş'in eteğinde

itikâfa çekilmiş vecd içinde derin bir sanatkâr, bir abiddi. Medeniyet

dünyasının bizi terbiye etmek için (!) silahlandırarak memleketimize

salıverdiği Yunan çocukları kim bilir ona neler yapmışlardır!

                “Ya Yeşil Bursa? Kuvvetimizi ilk denediğimiz, istidâdımızı ilk

gözümüzün önüne koyduğumuz o ced ve anane toprağı Bursa...

Heyetin, Türk kuvvetinin ve Türk güzelliğinin meydana konmuş ilk

sergisidir. Kıyamete kadar da öyle kalsın inşallah!

Devlet kuran Osman; ordu kuran, kale, kıta alan Orhan; mülkler

zapteden, Edirne’ye de senin gibi Türk sîmâsı çizen Kosova şehidi

Hüdâvendigâr; Yıldırım’ın oğlu, ikinci müessis, Çelebi Mehmed sende;

Muradiye sende, eşsiz Yeşil Cami sende, Yeşil Türbe sende...”

                "Artık yalnız eli silah tutanlar değil, beş on okka yük taşıyabilecek,

bir kağnının öküzlerine embel dürtebilecek çocuklar ve kadınlar da cihada

akıyordu. Daha şimdiden isimler çıkmıştı ortaya; Kara Fatmalardan, Ayşe 347

onbaşılardan, Pembe çavuşlardan bahsediliyordu. Kadınlık ilk defa

şehadet ve gaza mertebelerine ermişti.”(Buğra, 2000:141-142) 

                “Bizim Mektep, hususi bir mektepti. Zehra Abla adında biri

açmıştı. (…) Bizim Mektep, Bursa mıntıkasında kalan gizli milli

mücadelecilerin uğrağı idi. Orada toplanırlar, Ankara ile oradan

yazışırlardı. İstilâ kuvvetleri bunu şöyle böyle haber almışlar ve Zehra abla

aleyhine deliller toplamışlar ve bir gün kızcağızı yaka paça edip prangaya

vurmuşlardı. Kurşuna dizileceği söylendi. Sonra Girit zindanına

gönderildi.”(Aka Gündüz, 1945: 151)

                “Gazi’nin Bursa’ya ilk girişini seyrettim. Bu, bende feci, elîm bir

hatıra uyandırdı. Birkaç sene evvel Franşe Despre adında bir Fransız

kakavanı da İstanbul’a şatafatla girmişti. O girişle bu giriş,  hayalimde

karşılaştı. Yahudi palelerinin bile alay ettikleri o girişle, cihanın parmak

ısırdığı bu giriş arasındaki fark ne azametliydi!” (Aka Gündüz, 1943: 157)

U.Ü. FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ

 SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ 

 Yıl: 8, Sayı: 13, 2007/2